Thực hiện Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị, ngành tòa án nhân dân thành phố xác định chuyển đổi số là giải pháp đột phá chiến lược.
Ngành tòa án nhân dân thành phố xác định chuyển đổi số là giải pháp đột phá chiến lược nhằm đổi mới quản trị, hiện đại hóa nền tư pháp, nâng cao chất lượng xét xử.
Xét xử từ xa
Ngày 18/8, Tòa án Nhân dân khu vực 11 tổ chức phiên tòa sơ thẩm xét xử Hoàng Anh K. (sinh năm 2007, trú tại xã Vĩnh Lại, thành phố Hải Phòng) về tội vi phạm quy định khi tham gia giao thông đường bộ.
Điểm đặc biệt là toàn bộ chứng cứ như video, hình ảnh, sơ đồ hiện trường… đều được số hóa và trình chiếu công khai. Nhờ đó, nội dung vụ án, tính chất và mức độ hành vi phạm tội được làm rõ một cách thuyết phục, minh bạch. Bị cáo bị tuyên 21 tháng tù cho hưởng án treo, thời gian thử thách 36 tháng. Người dân tham dự đều nhận thấy một phiên tòa công khai, minh bạch nhờ công nghệ.
Tại Tòa án Nhân dân khu vực 1, việc xét xử trực tuyến cũng được thực hiện thường xuyên. Sáng 14/8, phiên tòa xét xử Vũ Văn Chiến (sinh năm 1982, ở tổ dân phố số 5, phường Nam Triệu, thành phố Hải Phòng) về tội tàng trữ trái phép chất ma túy cũng được tổ chức theo hình thức trực tuyến với điểm cầu trung tâm tại Tòa án Nhân dân khu vực 1 và điểm cầu thành phần tại Trại tạm giam công an thành phố.
Bị cáo không cần được dẫn giải đến tòa mà được xét hỏi trực tuyến qua màn hình bằng hệ thống âm thanh, hình ảnh thông suốt, sắc nét. Phiên xét xử trực tuyến diễn ra trật tự, bảo đảm tính nghiêm minh của pháp luật.
Phó chánh án Tòa án Nhân dân khu vực 1 Lê Thị Hà cho biết bên cạnh việc xét xử trực tuyến các vụ án hình sự, các bản án dân sự cũng được xét xử trực tuyến với các điểm cầu tại Tòa án Nhân dân khu vực khác và Tòa án Nhân dân thành phố. Sau mỗi phiên toà trực tuyến đều tổ chức rút kinh nghiệm, góp phần nâng cao nghiệp vụ chuyên môn của các thẩm phán, thư ký, từ đó nâng cao chất lượng các phiên tòa tiếp theo.
Theo thống kê của Tòa án Nhân dân hai cấp thành phố Hải Phòng, từ 1/10/2024 đến hết tháng 3/2025, toàn ngành tổ chức 262 phiên tòa xét xử trực tuyến, tăng 73 phiên toà so với cùng kỳ năm 2024. Tòa án Nhân dân thành phố Hải Phòng phối hợp với Tòa án Nhân dân cấp cao tại Hà Nội tổ chức 76 phiên tòa trực tuyến tại điểm cầu Hải Phòng.
Các bản án của tòa được công bố công khai trên phần mềm của Tòa án Nhân dân tối cao, trên trang thông tin điện tử của ngành. Trong thời gian trên, Tòa án Nhân dân hai cấp thành phố công khai tất cả 3.210 bản án, quyết định, đạt tỷ lệ 100% số bản án, quyết định có hiệu lực pháp luật phải công khai theo đúng quy định của Tòa án Nhân dân tối cao.
Chuyển đổi số từ tư duy đến hành động
Chuyển đổi số trong ngành tòa án không chỉ là số hóa hồ sơ, tài liệu hay trang bị máy tính, phần mềm nghiệp vụ mà đó là cuộc cách mạng về tư duy, quy trình và phương thức hoạt động.
Xác định rõ tầm quan trọng của chuyển đổi số, Tòa án Nhân dân thành phố Hải Phòng tích cực triển khai nhiều giải pháp chuyển đổi số thiết thực như: Xây dựng hệ thống quản lý hồ sơ điện tử; tổ chức xét xử trực tuyến; ứng dụng phần mềm quản lý án; kết nối dữ liệu hành chính với các cơ quan tiến hành tố tụng; triển khai cổng thông tin điện tử để người dân tra cứu thông tin, theo dõi tiến độ giải quyết vụ án…
Thời gian qua, việc triển khai phần mềm “Trợ lý ảo” cũng phát huy hiệu quả thực tiễn. 100% số thẩm phán, thư ký thường xuyên sử dụng, tương tác với phầm mềm “Trợ lý ảo”. Các thẩm phán Tòa án nhân dân hai cấp thành phố đóng góp cho phần mềm “Trợ lý ảo” 336 câu hỏi và đưa ra 3.758 câu bình luận trao đổi chuyên môn.
Phần mềm “Trợ lý ảo” hỗ trợ thẩm phán tra cứu nhanh các văn bản pháp luật, chỉ dẫn áp dụng pháp luật cho các tình huống pháp lý cụ thể, quy định pháp luật, án lệ và bản án có tình huống pháp lý tương tự để tham khảo, góp phần áp dụng đúng, thống nhất pháp luật cho thẩm phán, thư ký toà án và bảo đảm giải quyết vụ án nhanh chóng, chính xác hơn.
Vừa qua, toàn ngành tiếp tục thực hiện mở đợt cao điểm 90 ngày đêm làm sạch dữ liệu hôn nhân và triển khai cắt giảm thủ tục xác nhận tình trạng hôn nhân, 13 đơn vị Tòa án nhân dân khu vực nhanh chóng triển khai hiệu quả công tác số hóa hồ sơ vụ án hôn nhân – gia đình từ năm 2010 đến nay…
Tuy nhiên, quá trình chuyển đổi số trong hoạt động xét xử vẫn đối mặt với không ít khó khăn. Hạ tầng kỹ thuật chưa đồng bộ, kỹ năng thực hành chuyển đổi số của một bộ phận cán bộ còn hạn chế, khung pháp lý về xét xử trực tuyến và quản lý dữ liệu điện tử cần tiếp tục hoàn thiện…
Chánh án Tòa án Nhân dân khu vực 3 Nguyễn Đức Chi chia sẻ hệ thống mạng internet thường xuyên bị nghẽn. Tòa án Nhân dân khu vực 1 chưa có cán bộ chuyên trách lĩnh vực công nghệ thông tin nên trong quá trình thực hiện chuyển đổi số gặp nhiều khó khăn. “Chúng tôi đề nghị các đơn vị chuyên môn nâng cao nền tảng số của các đơn vị. Bố trí cán bộ chuyên trách về công nghệ thông tin cho các Tòa án Nhân dân khu vực để đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ chuyển đối số”, ông Chi nói.
Chuyển đổi số không đơn thuần là việc ứng dụng công nghệ mà là sự thay đổi toàn diện về cách thức làm việc. Nghị quyết 57-NQ/TW của Bộ Chính trị là động lực chiến lược to lớn, thúc đẩy quá trình chuyển đổi số quốc gia, hiện đại hóa hệ thống tư pháp và cải cách hành chính tư pháp theo hướng hội nhập và phát triển.
HẢI VÂN