Số hóa thông tin di tích, ‘địa chỉ đỏ’ giúp lan tỏa các giá trị văn hóa, lịch sử, thu hút người dân, nhất là thanh, thiếu niên dễ tiếp cận và tìm hiểu truyền thống cách mạng.
Trải nghiệm sinh động, trực quan
Ngày 15/2/1965, trong bối cảnh đất nước còn bộn bề gian khó, Chủ tịch Hồ Chí Minh về thăm và động viên cán bộ, nhân dân xã Nam Chính (nay là xã Trần Phú, thành phố Hải Phòng). Chuyến thăm lịch sử ấy trở thành dấu mốc quan trọng, tiếp thêm niềm tin và sức mạnh cho nhân dân địa phương trong công cuộc lao động sản xuất, chiến đấu, thống nhất đất nước, cũng như trong bảo vệ và xây dựng Tổ quốc hôm nay.
Từ lời căn dặn ân cần của Bác, người dân xã Nam Chính khi đó đã kiên trì vượt khó, vươn lên xây dựng quê hương. Từ một miền quê nghèo, đời sống lam lũ, ngày nay, xã Trần Phú trở thành địa phương đi đầu trong nhiều phong trào thi đua yêu nước. Khắc ghi tình cảm sâu nặng của Người, Khu tưởng niệm Chủ tịch Hồ Chí Minh được xây dựng trang nghiêm, trở thành “địa chỉ đỏ” giáo dục truyền thống cho cán bộ, đảng viên và nhân dân.
Để phát huy giá trị khu di tích, Ban Thường vụ Huyện ủy Nam Sách (cũ) chỉ đạo sưu tầm, biên soạn tài liệu và số hóa tư liệu thông qua mã QR gắn tại khu tưởng niệm. Giờ đây, chỉ với chiếc điện thoại thông minh, người dân và du khách có thể dễ dàng tiếp cận thông tin đầy đủ, chính xác, trực quan về di tích. Ông Nguyễn Văn Phong, người dân xã Trần Phú nhận xét: “Số hóa dữ liệu, thông tin về khu tưởng niệm là việc làm thiết thực, giúp người dân và thế hệ trẻ hiểu rõ hơn giá trị lịch sử, cách mạng của địa phương”.
Nhiều địa phương cũng đẩy mạnh ứng dụng công nghệ vào bảo tồn, phát huy giá trị di sản. Từ năm 2024, Thành đoàn Hải Phòng phối hợp các đơn vị tài trợ triển khai thí điểm công nghệ VR360 tại khu di tích quốc gia đặc biệt đền thờ Trạng Trình Nguyễn Bỉnh Khiêm (nay là xã Vĩnh Bảo). Ứng dụng VR360 cho phép du khách tham quan toàn cảnh bên ngoài và chi tiết bên trong các hạng mục di tích thông qua tour tham quan thực tế ảo. Đây là bước tiến đột phá trong quảng bá giá trị lịch sử – văn hóa, giúp người xem có cảm giác chân thật, sống động như đang trực tiếp có mặt tại di tích.
Tại di tích quốc gia đặc biệt cụm di tích Từ Lương Xâm – Căn cứ bản doanh của Đức Vương Ngô Quyền năm 938, ông Phạm Văn Xuân, Phó trưởng Ban Khánh tiết Từ Lương Xâm cho biết, từ khi gắn mã QR giới thiệu về di tích, lượng khách tìm hiểu và tham quan tăng lên rõ rệt. “Trước đây, nhiều người dân, du khách, khi đến chiêm bái chỉ biết đây là ngôi đền cổ, nhưng thiếu thông tin cụ thể. Nay chỉ cần dùng điện thoại thông minh quét mã QR, mọi người có thể biết tường tận những giá trị lịch sử về Từ Lương Xâm đã có sắc phong từ năm 1522. Qua đó, mọi người hiểu sâu hơn về giá trị lịch sử – văn hóa của di tích”, ông Xuân nói.
Lan tỏa giá trị truyền thống
Tại khu Di tích Côn Sơn – Kiếp Bạc, công trình “Bản đồ số hóa các địa danh lịch sử tỉnh Hải Dương” được khánh thành từ năm 2022, ứng dụng công nghệ quét mã QR giúp du khách tiếp nhận thuyết minh tự động về văn hóa, kiến trúc, lịch sử của từng địa điểm. Mỗi địa danh được giới thiệu bằng hình ảnh toàn cảnh, ảnh 360 độ, đem đến trải nghiệm trực quan, sinh động, khiến người xem như đang được hòa mình vào không gian xưa.
Nhờ số hóa, các địa danh lịch sử trở nên gần gũi hơn với người dân, nhất là với thanh, thiếu niên. Những “địa chỉ đỏ” trở thành điểm đến thường xuyên cho những hoạt động giáo dục truyền thống, ngoại khóa.
Ứng dụng số hóa tại các di tích, danh thắng là cách bảo tồn, lưu trữ và quảng bá giá trị văn hóa theo phương thức hiện đại. Các tài liệu số, video, thuyết minh tự động và hình thức tương tác trực tuyến giúp thông tin đến với công chúng nhanh chóng, sinh động và hiệu quả hơn. Trong quá trình này, lực lượng đoàn viên thanh niên đóng vai trò nòng cốt, tiên phong triển khai nhiều mô hình sáng tạo.
Đồng chí Phạm Minh Hương, Phó trưởng Ban Công tác Đoàn và thanh thiếu nhi, Ủy ban MTTQ Việt Nam thành phố cho biết: “Hải Phòng là mảnh đất giàu truyền thống, với hàng nghìn di tích lịch sử – văn hóa, danh lam thắng cảnh. Nhằm khai thác kho tư liệu quý giá này, từ năm 2022, Thành đoàn ra mắt công trình thanh niên “Chuyển đổi số trong quảng bá di tích lịch sử – văn hóa. Đến nay, các cấp bộ Đoàn số hóa thông tin, gắn bảng mã QR hơn 500 điểm di tích”.
Hằng năm, hàng trăm nghìn lượt thanh thiếu nhi tham quan các “địa chỉ đỏ”, bảo tàng thành phố, được tiếp cận thông tin lịch sử một cách trực quan và hấp dẫn.
Các công nghệ như VR360, bản đồ số, thuyết minh tự động làm thay đổi cách giáo dục truyền thống, tạo trải nghiệm hấp dẫn, trực quan. Đây là bước đi phù hợp với chuyển đổi số quốc gia, vừa nâng cao hiệu quả quản lý, bảo tồn di tích, vừa mở ra hướng phát triển du lịch văn hóa, lan tỏa giá trị truyền thống, từ đó khơi dậy tinh thần cống hiến, tự hào dân tộc và khát vọng cống hiến trong mỗi người.
HÀ NGA